Over het Luceberthuis

In het voormalig woonhuis en atelier van beeldend kunstenaar en dichter Lucebert ( 1924 – 1994 ) in Bergen (NH) is de artist in residence het Luceberthuis gevestigd.

Het Luceberthuis is een initiatief van de Lucebert Stichting die met het Luceberthuis een creatief centrum wil laten ontstaan in de geest van Lucebert. Het grote en hoge atelier van Lucebert is grotendeels in oorspronkelijk staat en heeft verschillende faciliteiten zoals een donkere kamer voor fotografie en een uitgebreide kunstboekenbibliotheek.

Bergen is van oudsher een kunstenaarsdorp. Het dorp is beroemd om de Bergense school en kunstenaars zoals Adriaan Roland Holst, Leo Gestel, Charley Toorop, Edgar Fernhout, David Kouwenaar en Lucebert. Met het Luceberthuis ontstaat er een plek in de traditie van het dorp waar talentvolle beeldende kunstenaars werken en hun werk tonen. Per jaar wordt 2 a 3 kunstenaars de mogelijkheid geboden 3 tot 6 maanden in het huis te werken en deze periode af te sluiten met een expositie in het atelier.

De Lucebert stichting heeft onder andere interesse in multidisciplinaire kunstenaars die werken vanuit een relatie tussen beeldende kunst en literatuur, beeld en taal. Lucebert was een multidisciplinaire kunstenaar en was werkzaam als schilder, dichter maar ook als fotograaf en keramist. Hieruit is de interesse ontstaan in kunstenaars die grenzen opzoeken en cross-over werken in verschillende disciplines of dit graag zouden willen onderzoeken in het Luceberthuis.

Geschiedenis van het Luceberthuis

Het huis dat tegenwoordig dienst doet als de Artist in Residence, Het Luceberthuis, heeft een lange kunsthistorische geschiedenis in Bergen. Het rijksmonument ligt aan het Boendermakerhof, een hof dat is vernoemd naar de bouwers van het huis. De Bergense kunstverzamelaars Piet en Maria Boendermaker woonde in Huize Klomp aan de Loudelsweg. Piet Boendermaker bouwde in 1928 in zijn achtertuin een kunstzaal voor zijn uitdijende kunstcollectie. De oorspronkelijke letters KUNSTZAAL pronken nog steeds op de gevel. Op 1 september 1928 werd de kunstzaal officieel geopend door C. Baard, directeur van het Stedelijk Museum van Amsterdam. Bij de opening sprak de heer Baard de legendarische woorden : “Mogen in deze waardige voorraadschuur de werken van onzer jonger kunstenaars rijpen tot de oogst dat wil zeggen mogen de artistieke waarde en culturele betekenis er van worden bepaald en vastgesteld door het bezonken oordeel van de tijd.”

Boendermaker was een grote kunstverzamelaar en mecenas voor kunstenaars. Vanaf 1902 begon Piet Boendemaker samen met zijn vrouw Maria kunst te verzamelen. Samen hebben ze een zeer belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de Bergense School. Of zoals Willem Sandberg schreef naar aanleiding van het overlijden van Boendermaker :  "Boendermaker, of liever de Boendermakers — want hier waren man en vrouw werkelijk één — vertegenwoordigen voor ons als het ware een periode in de Nederlandsche schilderkunst. Wij kunnen ons de Bergensche school niet indenken zonder dit echtpaar.”

Begin 20ste eeuw vestigden veel kunstenaars zich in Bergen. De Klomp was de ontmoetingsplek van de kunstenaars van de Bergense school en Boendemaker onderhield veel kunstenaars voor een belangrijk deel in hun bestaan. Zijn collectie was toen al zo groot dat hij genoodzaakt was om aan de Klomp eerst een zaaltje te bouwen voor zijn kunstcollectie. Zijn collectie bevatten schilderijen van  Leo Gestel, Dirk Filarski, Jan Sluijters en Matthieu Wieg- man. Toen de kleine aanbouw aan de Klomp ook meer dan vol was, bouwde Piet met geld van vader Cornelis in 1928 De Kunstzaal. De zaal kreeg veel lof. De Alkmaarse courant schreef over de zaal “Kenners verzekerde ons dat in ons land geen tweede zal te vinden is waar zoo wel bij dag als des avonds de kunstwerken zoo goed belicht worden.”

De kunstzaal is een lang gekoesterde droom van Piet Boendermaker maar helaas zal het kort daarna financieel minder voor de wind gaan met de familie Boendermaker. De crisis van 1929 treft de familie hard. Was Cornelis Boendermaker voor de crisis nog miljonair , vanaf 1930 geraakt hij in de rode cijfers. Piet die zelf geen echt vermogen bezit wordt meegesleurd in de spiraal en in 1932 verliest hij het eigendom van bijna zijn gehele kunstcollectie. Van wegen schulden wordt alles overdragen aan de bank voor ontroerende zaken in Amsterdam. Het is in de crisis jaren niet goed mogelijk om kunst te verhandelen. Dus zowel Boendermaker als de bank denken er niet aan om de werken op de markt te brengen. Dit zou ook zeer ongunstig zijn geweest voor de kunstenaars in de collectie. Daarom besluit de bank om Boendermaker beheerder van zijn eigen collectie te maken. Hierdoor kan Boendermaker toch bezig blijven met zijn geliefde collectie. Hij moet Huize De Klomp verhuren en gaat wonen in de kunstzaal die hij laat uitbreiden om dit mogelijk te maken. Hij gaat steeds soberder leven en richt zich slechts tot het beheer van de collectie. Hij is het eigendom van zijn collectie kwijt en gaat gebogen onder een schuldenlast maar haalt genoegen uit het beheren en neemt in 1937 het verzamelen weer op met de aankoop van jonge , goedkopere, Bergense kunstenaars. Maar in de tweede wereld oorlog lopen de schulden verder op en de bank gaat delen van de collectie verkopen. De Duitsers nemen een aantal werken in beslag, Boendermaker verkoopt zelf werk en ruilt met andere verzamelaars tegen voedsel. Uiteindelijk verkoopt de bank via een verkoopactie bij de V&D een deel van de werken uit de collectie. In 1947 overlijdt Piet boendermaker. In 1949 verhuist ook Maria Boendermaker uit het huis. Het huis raakt in verval en de gemeente overweegt om het af te breken, maar besluit dan om het huis te gebruiken voor kunstenaarshuisvesting. Als in 1956 Lucebert in het huis gaat wonen is het atelier in gebruik door de beeldhouwer Willem Reijers. In 1957 overlijdt Reijers en huurt Lucebert het hele huis. In 1962 koopt Lucebert het huis en laat het opknappen. Onder andere door een verbouwing door Jan Rietveld waarvan nu nog steeds veel elementen kenmerkend zijn voor het interieur. Lucebert en Tony Swaanswijk hebben hun hele leven in het huis gewoond. Na het overlijden van Tony heeft de Lucebert Stichting met behulp van een lening het huis verworven en de artist in residence het Luceberthuis opgericht.

Bron: Piet Boendermaker, mecenas van de Bergense school, P. Spijk, Waanders Uitgevers, 2015. https://www.waandersdekunst.nl/piet-boendermaker-mecenas-van-de-bergense-school.html

Support

De Lucebert stichting is een non-profit organisatie die afhankelijk is van fondsen en giften van particulieren en bedrijven. De afgelopen jaren zijn er een aantal werkperiodes van kunstenaars gefinancierd door het Mondriaan Fonds. Daarnaast hebben we een trouwe groep vrienden van het Luceberthuis die de stichting ondersteunen. Mocht u een bijdrage willen doen aan de Lucebert Stichting dan gaan we graag met u in gesprek hierover. Heeft u vragen over dit onderwerp dan kunt u contact opnemen met Meier Boersma, info@lucebertstichting.nl.
De Lucebert Stichting is een Culturele ANBI. Dit houdt in dat een gift aan de Lucebert Stichting tot 1,25 maal van de inkomstenbelasting mag worden afgetrokken. Contacteer ons voor meer informatie hierover.

Contact

Voor vragen over het Luceberthuis of meer informatie kunt u contact opnemen met Meier Boersma info@lucebertstichting.nl


Bezoekadres
Luceberthuis
Boendemakerhof 10, Bergen ( NH )


Postadres
Lekstraat 88 III
1079 EV Amsterdam


Organisatie
De Lucebert Stichting heeft een onbezoldigd bestuur bestaande uit:
Mevrouw Henny Boersma-Swaanswijk , voorzitter
De heer mr. Ruud de Quay, secretaris
Mevrouw Liliane van Heteren, penningmeester
De heer mr. drs. Martien van de Heuvel, lid
De heer Titus Yocarini, lid


Zakelijk en artistiek beleid:
Meier Boersma


Website ontwerp: Felix Salut & Paul Bernhard
Fotografie: Pieter Boersma